İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) bünyesinde, Türkiye İş Bankası’nın desteğiyle hayata geçirilen Marmara Aktif Fay Tehlike ve Risk Uygulama ve Araştırma Merkezi (MATAM), özellikle Marmara Bölgesi ve Türkiye genelindeki aktif fayların oluşturduğu tehlike ve risklere dair dinamik, sayısal ve interaktif tehlike haritalama teknikleri geliştirecek. Merkez, aynı zamanda bina bazlı ivme haritaları oluşturarak deprem senaryoları hazırlamayı ve bu senaryolar üzerinden kentsel dönüşüm, sanayi planlaması ve afete hazırlık altyapısı için veri üretmeyi hedeflemektedir.
MATAM’ın Proje Yürütücüsü Prof. Dr. Cenk Yaltırak
Deprem Davranışlarının İzlenmesi
Üniversite bünyesinde bu yıl 17 Ağustos’tan önce tamamlanması planlanan çelik konstrüksiyon özel bir binada faaliyet gösterecek olan MATAM’ın Proje Yürütücüsü Prof. Dr. Cenk Yaltırak, merkezde ilk 3 yıl boyunca 25 öğrencinin görev alacağını belirtti. Prof. Yaltırak, sözlerine şöyle devam etti:
- “Şu anda insanların yaşadıkları binalara takabileceği ivme ölçerler tasarlıyoruz. Bu ölçerler, Marmara Bölgesi’nde isteyen herkesin evine yerleştirilecek.”
- “Olası küçük depremler sırasında binaların her davranışını izleyebileceğiz.”
- “Vatandaşlar, oturdukları binanın depreme karşı dayanıklılığını bu sayede öğrenebilecek ve gerekli önlemleri alabilecek.”
- “Küçük depremlerden elde ettiğimiz veriler sayesinde, büyük bir deprem anında binaların nasıl davranacağını tahmin edebileceğiz.”
- “Bu sistemle Marmara’da sokak sokak, bina bina detaylı bilgiye sahip olacağız.”
Japonya Seviyesine Gelmeyi Amaçlıyoruz
Prof. Dr. Yaltırak, bu tür bir sistemin Amerika veya Japonya’da kurulmasına gerek olmadığını, çünkü bu ülkelerde yapıların depreme dayanıklı inşa edildiğini vurguladı. Ancak Meksika, İran, Türkiye ve Malezya gibi ülkelerde yapılaşmanın ve nüfusun hızla arttığını, dolayısıyla deprem yönetmeliklerinin ve bilimsel araştırmaların geride kaldığını ifade etti. Bu ülkelerde meydana gelen depremlerde can kaybının çok fazla olduğunu belirterek, “Bizim amacımız, Japonya ve Amerika seviyesine çıkmak.” dedi.
Yeni Bir Çağın Başlangıcı
İvme ölçerlerin her bir binanın modellenmesine olanak tanıyacağını belirten Prof. Dr. Yaltırak, şöyle devam etti:
- “İlk başta cami ve okullar için 20 bin adet ivme ölçer yerleştirebiliriz, ancak bu sayı 100 binlerceyi bulabilir.”
- “Böyle bir veri ağı oluşturmak inanılmaz bir gelişme olacak.”
- “İvme ölçerlerin binalara yerleştirilmesi, yeni bir çığır açacak.”
- “Marmara için deprem senaryoları oluşturup büyük depremler sırasında neler olacağını görebileceğiz.”
- “Bu, yeni bir çağın başlangıcını temsil ediyor.”
Fay Haritasını Santimetre Bazında Göreceğiz
Fay ve zemin arasındaki ilişkinin depremleri etkilediğini vurgulayan Prof. Dr. Yaltırak, “Bazen yeni binalar bile yıkılabiliyor. Bu ciddi bir mühendislik problemi.” dedi. Bununla birlikte, Kuzey Anadolu Fayı’nı sadece 3 günde haritalayabileceklerini belirtti. Bu amaçla özel bir uçak aldıklarını ve bu uçağın, Kuzey Anadolu Fayı üzerinde 10 saatlik bir uçuşla 900 kilometrelik bir alanın haritasını çıkarmalarını sağlayacağını ifade etti. “Böylece, çok büyük bir alanda aktif fay haritasını santimetre bazında görebileceğiz.” diye ekledi.
