Doğum İzni Hakkında Bilgiler
Doğum izni, kanunlarda analık izin hakkı olarak tanımlanmaktadır ve bu hak, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 74. maddesinde şu şekilde açıklanmaktadır:
Kadın çalışanlar, genel olarak doğumdan önce 8 hafta ve doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplamda 16 hafta süreyle doğum izni kullanabilirler. Ancak, kadın işçinin isteği halinde, 16 haftalık sürenin tamamlanmasının ardından veya çoğul gebelik durumunda 18 haftalık süreyi tamamladıktan sonra, 6 aya kadar ücretsiz izin talep edebilir. Bu süre, yıllık ücretli izin hakkının hesaplanmasında dikkate alınmamaktadır.
2016 yılında yapılan düzenlemelerle, bu iznin, 3 yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinme durumunda, eşlerden birine veya evlat edinen kişiye de verilebileceği belirtilmiştir.
Kadın işçi, çalışmasında herhangi bir sakınca bulunmadığı takdirde doğumdan önceki 3 haftaya kadar çalışabilmekte ve kullanmadığı doğum öncesi iznini doğum sonrası izinlerine ekleyerek kullanma hakkına sahiptir.
İş Kanunu’nda 2011 yılında yapılan düzenlemeler ile erken doğum yapması durumunda, kadın işçiye doğumdan önce kullanamadığı izni doğumdan sonra kullanma imkânı sağlanmıştır.
Doğum sırasında veya sonrasında analık izni kullanılırken, annenin vefat etmesi durumunda, işçi babaya, anne için öngörülen süre kadar izin verilmektedir.
3 yaşını doldurmamış bir çocuğun evlat edinilmesi durumunda, eşlerden birine çocuğun alındığı tarihten itibaren 8 hafta süreyle izin hakkı tanınmaktadır.
Hamilelikte Kadın İşçiye Periyodik Kontroller için Ücretli İzin
Hamilelik süreci boyunca kadın işçilere periyodik sağlık kontrolleri için ücretli izin verilmektedir. Hamile kadın işçi, hekim raporu ile gerekli görülmesi durumunda, sağlığına uygun daha hafif işlerde çalıştırılabilir ve bu durumda işçinin ücretinde herhangi bir indirim yapılması söz konusu değildir.
Ayrıca, kadın işçilere, bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam 1,5 saat süt izni verilmektedir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağı, işçi tarafından belirlenmektedir ve bu süre, günlük çalışma süresinden sayılmaktadır.
2016 yılında yapılan bir diğer düzenleme ile analık izni ve süt izni hükümlerinin, iş sözleşmesi ile çalışan ve bu kanunun kapsamına giren veya girmeyen tüm işçiler için uygulanacağı ifade edilmiştir.
Yarım Zamanlı Çalışma Hakkı
Kanunun 74. maddesinde 2016 yılında yapılan bir ekleme ile, kadın işçiye doğum sonrası analık izni sona erdikten sonra, ücretinde herhangi bir kesinti olmaksızın yarım zamanlı çalışma hakkı tanınmaktadır.
Yarım zamanlı çalışma süresi; birinci doğumda 60 gün, ikinci doğumda 120 gün, sonraki doğumlarda ise 180 gündür. Çoğul doğum durumlarında bu süreye her bir çocuk için 30 gün eklenmektedir. Eğer çocuk engelli doğmuşsa, bu süre 360 gün olarak uygulanmaktadır.
3 yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen işçi ebeveynlerden biri de bu haklardan yararlanabilmektedir. Ancak bu izinlerin kullanılması durumunda, kadın işçiye ayrıca süt izni verilmemektedir.
Yıllık İzin Bakımından Çalışılmış Gibi Sayılan Haller
Kanunun 55. maddesi uyarınca, kadın işçilerin 74. madde kapsamındaki doğum öncesi ve sonrası çalıştırılmadıkları günler, yıllık ücretli izin hakkının hesaplamasında çalışılmış gibi sayılmaktadır.
Çalışma Süresinden Sayılan Haller
Kanunun 66. maddesine göre, çocuk emziren kadın işçilerin çocuklarına süt vermeleri için belirlenen süreler, işçinin günlük çalışma sürelerinden sayılmaktadır.
