2023: Yapay Zekâ Yılı
Tartışmasız bir şekilde 2023 yılı, Yapay Zekâ (YZ) alanındaki önemli gelişmeler ve tartışmaların yılı oldu. İngilizce sözlük yayıncıları, YZ ile ilgili kavramları “Yılın Kelimesi” olarak seçti. İngiliz yayınevi Collins, “AI – YZ” terimini yılın kelimesi olarak belirlerken, Cambridge “hallucinate – halüsinasyon görmek” kelimesini tercih etti. Çünkü YZ, zaman zaman yanlış bilgiler üretebiliyor. Amerikalı yayınevi Merriam-Webster ise artık gerçek ile sahte arasındaki farkın giderek azaldığı söylemiyle tercihini “authentic – özgün” kelimesinden yana kullandı.
Meyveleri toplamanın zamanı geldi!
Haberlerin baş köşesine oturan ChatGPT gibi büyük dil modellerindeki (LLM’ler) muazzam ilerleme ile 2023, YZ alanındaki neredeyse 70 yıllık çalışmanın karşılığını aldığımız bir dönem oldu. Üretici YZ’nın dijital içerik üreticileri arasında yarattığı heyecanı bir kenara koyarsak, YZ’nin tarihi gelişimini kabul etmek oldukça önemli. Bu gelişim, bilim insanlarının sürdürülebilir büyüme ve ilerlemedeki önemli zorlukları çözmeye yönelik çabalarıyla şekillendi.
YZ: İlerlemenin hızlandırıcısı
Yapay Zekâ, çok büyük verileri işleyebilme yeteneği ile tahmine dayalı modeller oluşturup görevleri otomatikleştirmesi sayesinde, küresel sorunların çözümünde güçlü bir araç olarak öne çıkıyor. Verimli, uygun maliyetli ve uyarlanabilir çözümler sunabilen YZ, daha önce göz korkutan alanlarda önemli değişimler yapma potansiyeline sahip. Birleşmiş Milletler’in Sürdürülebilir Gelişme Hedefleri’ne ulaşma konusunda önemli bir sürece girdiği bu dönemde, YZ alanındaki başarılar küresel topluluğun harekete geçmesi için yeni fırsatlar sunmaktadır.
Tıbbi Yapay Zekânın Geleceği
Yapay Zekâ, sağlık alanındaki gelişmeleri derinlemesine etkiliyor. YZ yardımıyla, yetersiz sağlık hizmetlerindeki kapasite boşluklarını kapatabiliriz, özellikle orta ve düşük gelirli ülkelerde. Bakım ve hastalık yönetimine erişim, önemli sorunlar arasında yer almakta ve yapay zekânın bu alanda sunacak çok şeyi bulunmaktadır. Ayrıca, YZ temelli ilaç keşifleri de heyecan verici bir seviyeye ulaşmış durumda. 2023 yılı Aralık ayında, MIT ve Harvard’tan bilim insanları, YZ’nin milyonlarca kimyasal bileşenin incelenmesinde önemli bir rol oynadığını açıkladı. Bu durum, iki farklı tipteki ilaçlara karşı dirençli bakteri türlerini ortadan kaldırabilecek antibiyotiklerin tanımlanabilmesine olanak tanıdı.
YZ ile Alternatif Maddeleri Keşfetmek
Başka bir heyecan verici araştırma, YZ ve süper bilgisayarlar kullanılarak bulunan bir maddenin, pillerde kullanılan lityum miktarını yüzde 70 oranında azaltabileceğini gösteriyor. Araştırmayı gerçekleştiren Microsoft, 23 milyon potansiyel madde arasından yalnızca birkaç gün içerisinde uygun materyal sayısını “birkaç yüz aday”a kadar indirebildi. Eğer geleneksel laboratuvar yöntemleri kullanılsaydı, bu inceleme süreci yıllar boyunca devam edebilirdi. Bu gelişmeler, YZ’nin yeni ya da alternatif materyal ve ilaç araştırmasını nasıl genişlettiğini gözler önüne seriyor. YZ, açık bir şekilde bu küresel sorunları çözmeye yardımcı olabilecek güce sahip.
Yapay Zekâyı Sorumlu Bir Şekilde Kullanmak
2023 yılı Eylül ayında, Birleşmiş Milletler tarafından düzenlenen bir etkinlikte, YZ alanında önde gelen isimler ile pek çok ülkeden yetkililer bir araya geldi ve YZ ile ilgili temel ilkeleri desteklediklerini duyurdular. Açıklamaları, kapsayıcı ve sürdürülebilir büyümeyi teşvik amacıyla yapay zekânın yaşamları iyileştirme, bireyleri güçlendirme, çevresel sürdürülebilirliği artırma ve yoksulluk ile eşitsizliği azaltma konularındaki olumlu etkisini vurguladı. Ancak önemli bir uyarı da yapıldı: YZ’nin hızlı gelişimi göz önüne alındığında, gelişmekte olan ülkelerin geride kalma riski bulunmakta ve yapay zekânın yeterince sorumlu ve kapsayıcı şekilde geliştirilmediği koşullarda, bu durum eşitsizliğin daha da kötüleşmesine ve toplumsal sorunların artmasına neden olabilir.
Herkesin İyiliği İçin Bir Araç
Geçtiğimiz yıl yaşanan büyük heyecanın ardından, 2024 yılı YZ’nin denetim ve etik alanında hangi yöne gideceği tartışmalarının yılı olacak. Ancak YZ’nin sunduğu olanaklar, tüm dünyanın yararına kullanılırsa, gezegenimiz için daha iyi adımları daha kısa sürede atmamıza olanak tanıyacaktır. Bunu gerçekleştirmek için tüm paydaşların; yani hükümetler, özel sektör, akademik camia ve sivil toplumun, yapay zekânın geleceğini şekillendirmek için sorumlu bir şekilde kullanılması konusunda eşit şekilde katılması büyük bir önem taşımaktadır.
